Postpartum depressie: Een complete gids

Ik heb net een baby gekregen. Waarom voel ik me dan zo down? Als je een kersverse moeder bent die op dit moment verwachtte vrolijk en gelukkig te zijn, kan het verontrustend en verwarrend zijn als je het tegenovergestelde voelt. Wees gerust, je bent niet de enige.

Veel jonge moeders ervaren de babyblues die bestaat uit tranen, een ongelukkig gevoel, zorgen, onzekerheid en vermoeidheid. De babyblues begint meestal een paar dagen na de bevalling en verdwijnt vanzelf binnen een week of twee. Als je gevoelens echter ongewoon intens lijken en langer dan twee weken achter elkaar hebben geduurd, vraag je je misschien af of je een ernstiger aandoening hebt, misschien wel een postpartum depressie (PPD).

Wat is een postpartum depressie?

Soms kan het moeilijk zijn om het verschil te zien tussen een klinische depressie en de normale stress en uitputting van het nieuwe ouderschap. Maar als je gevoelens van verdriet of wanhoop zo krachtig zijn dat je de dagelijkse taken niet meer kunt uitvoeren – zoals zorgen voor jezelf en anderen – zou je PPD kunnen hebben. Ook tijdens de zwangerschap kun je die ontwikkelen. Als je denk dat je PPD hebt of ontwikkelt, moet je je arts raadplegen.

Symptomen

De symptomen van PPD en depressie die vóór of tijdens de zwangerschap optreden zijn hetzelfde. Je kunt PPD krijgen als je gedurende het grootste deel van de dag, gedurende minstens twee opeenvolgende weken, vijf of meer van de volgende symptomen ervaart:

• Extreem verdrietig , gevoel van leegte of hopeloosheid;
• Veel huilen;
• Verlies van interesse of gebrek aan plezier in de activiteiten en hobby’s die je eerder wel leuk vond;
• Moeite om ’s nachts in slaap te vallen of problemen om overdag wakker te blijven;
• Verlies van eetlust of teveel eten. Of onbedoeld gewichtsverlies of gewichtstoename;
• Overweldigende gevoelens van waardeloosheid of overweldigende schuld;
• Rusteloosheid of traagheid;
• Moeilijkheden om je te concentreren of beslissingen te nemen;
• Het gevoel dat het leven niet de moeite waard is om te leven;
• Irritant of boos zijn;
• Je vrienden en familie vermijden;
• Je overdreven zorgen maken over je baby;
• Niet geïnteresseerd zijn in je baby of niet in staat om voor hem te zorgen;
• Zo uitgeput zijn dat je urenlang in bed blijft liggen;
• In zeldzame gevallen ervaren sommige vrouwen met PPD waanvoorstellingen of hallucinaties en kunnen ze een gevaar voor hun baby vormen.

Opmerking: Als je eraan denkt om jezelf of je baby te verwonden, wordt het een dringende gezondheidskwestie. Neem onmiddellijk contact op met je arts.

Wat veroorzaakt een depressie na de bevalling?

PPD is het resultaat van een combinatie van hormonale, omgevings-, emotionele en genetische factoren die buiten je macht liggen. Sommige vrouwen kunnen zich op de een of andere manier verantwoordelijk voelen voor PPD, maar depressie komt niet doordat een vrouw iets wel of niet heeft gedaan.

Het is ook waarschijnlijker dat je PPD krijgt als je tijdens de zwangerschap depressief of angstig was. Of als je na de bevalling last van de babyblues had. Andere factoren die bijdragen aan de ontwikkeling van PPD zijn: de fysieke uitputting na de bevalling, de emotionele aanpassing om een ouder te worden en slaapgebrek.

Wat is het verschil tussen PPD en depressie?

Een verschil tussen deze twee aandoeningen is de timing: Een depressie wordt PPD genoemd als die optreedt tijdens de periode na de bevalling. En in tegenstelling tot een depressie die niet gerelateerd is aan de zwangerschap, is PPD gekoppeld aan de unieke hormonale veranderingen die optreden na de bevalling.

De behandeling

De behandeling voor PPD is hetzelfde als de behandeling voor een depressie die vóór of tijdens de zwangerschap plaatsvindt. Als je milde symptomen hebt, kan je arts je aanraden om je regelmatig te laten controleren. Als je symptomen ernstiger zijn, kan je arts praattherapie, antidepressiva of beide aanraden.

Praattherapie

Praattherapie, ook wel counseling of psychotherapie genoemd, kan een-op-één zijn met je therapeut of in groepsverband met andere vrouwen die een soortgelijke ervaring doormaken. In een familie- of relatietherapie werkt een therapeut met jou en je partner of familieleden samen.

Antidepressiva

Antidepressiva brengen de chemische stoffen in de hersenen die je humeur regelen in balans. Praat met je arts over de verschillende soorten antidepressiva – sommige worden voor het beste resultaat gecombineerd. Je zult je waarschijnlijk beter gaan voelen nadat je het medicijn drie of vier weken hebt gebruikt. Antidepressiva kunnen bijwerkingen veroorzaken, maar de meeste daarvan zullen na korte tijd verdwijnen. Laat het je arts onmiddellijk weten als je bijwerkingen ervaart die je dagelijks leven verstoren of als je depressie verergert.

Elektroconvulsietherapie (ECT)

Sommige vrouwen hebben zeer ernstige PPD die niet reageert op gesprekstherapie of medicatie. In dit geval kan een zorgverlener elektroconvulsietherapie (ECT) voorstellen. In deze behandeling worden kleine elektrische stromen door de hersenen geleid terwijl de patiënt onder narcose is. Experts geloven dat deze elektrische stimulatie chemische veranderingen in de hersenen veroorzaakt die depressiesymptomen verlichten.

Is het veilig om antidepressiva in te nemen als je borstvoeding geeft?

Het wordt over het algemeen als veilig beschouwd om tijdens de borstvoeding antidepressiva in te nemen. Het medicijn gaat via de moedermelk naar je baby, maar de niveaus zijn erg laag.

Selectieve serotonine-heropname-remmers (SSRI’s) worden als de veiligste optie beschouwd en worden vaak voorgeschreven aan vrouwen die borstvoeding geven en depressief zijn. Andere geneesmiddelen voor depressie lijken ook veilig te zijn, waaronder  serotonine-en-noradrenaline-heropnameremmers (SNRI’s) en de meeste tricyclische antidepressiva (TCA’s). Volgens enkele studies zouden de baby’s die borstvoeding krijgen van moeders die antidepressiva nemen mogelijk iets prikkelbaarder zijn of moeite hebben met eten of slapen. De baby’s van moeders met een onbehandelde depressie kunnen echter ook dezelfde problemen hebben.

Als je je afvraagt of veranderingen in het eten, slapen of gedrag van je baby door je medicatie wordt veroorzaakt, neem dan contact op met je arts. (Ga door met het innemen van je medicatie, tenzij je arts zegt dat je moet stoppen.)

Waarom is het belangrijk om jezelf te laten behandelen?

Een onbehandelde depressie kan je een eenzaam gevoel geven, verwarrend en zelfs eng zijn als je toestand erger wordt. Het goede nieuws is dat een depressie heel goed te behandelen is, dus je hoeft je niet zo te voelen. Behandeling biedt de ondersteuning die je nodig hebt om te voorkomen dat je wegglijdt in een diepe depressie waar je moeilijker uit kunt komen. Ook als je een therapeut of arts hebt die je toestand begrijpt, kun je je al minder alleen voelen. En als je je beter voelt, kun je je gemakkelijker met je baby binden en beter voor hem zorgen.

Als je arts je heeft aangeraden om met een behandeling te wachten, is het belangrijk om regelmatig met hem af te speken terwijl je de symptomen van een depressie ervaart. Dan kun je met praattherapie of medicatie beginnen als je je slechter begint te voelen.

Postpartumangst

Veel vrouwen met PPD voelen zich angstig, maar als je aanhoudende gevoelens van intense zorgen of paniek hebt die ernstige stress veroorzaken, en die je ervan weerhouden je dagelijkse activiteiten te verrichten, heb je mogelijk een angststoornis.

Veel voorkomende angsten zijn oncontroleerbare zorgen over wiegendood (SIDS) of angst dat je baby van je wordt ‘weggenomen’. Je maakt je misschien overdreven veel zorgen over kritiek vanwege je opvoedingsvaardigheden of over het niet hebben van de steun van vrienden en familie. Je kunt je ook zeer zelfbewust voelen over je lichaam na de bevalling en bang zijn om intiem te zijn met je partner. Een angststoornis kan ook van invloed zijn op je lichamelijke gezondheid. Je kunt bijvoorbeeld spierspanning ervaren of moeite hebben met slapen. Laat je arts onmiddellijk weten als je gevoelens van overweldigende zorgen of paniek hebt, zodat hij je een bijpassende behandeling kan voorschrijven.

Omgaan met postpartum depressie

Naast professionele hulp zijn er enkele manieren om voor jezelf te zorgen als je met PPD te maken hebt:

Wees goed voor jezelf

Zorg ervoor dat je aan je eigen basisbehoeften voldoet: probeer te slapen, goed te eten en doe je best om je niet schuldig te voelen. PPD hebben betekent niet dat je een slechte moeder bent of niet van je kind houdt. Nadat je met de behandeling bent begonnen, moeten deze gevoelens van schuld en wanhoop op den duur verdwijnen.

Eis niet te veel van jezelf

Als je een klinische depressie of angst hebt, kan het moeilijk genoeg zijn om uit bed te komen. Wees voorzichtig met jezelf.

Vraag om ondersteuning

Een goede eigenschap van een moeder is weten wanneer je om hulp moet vragen, dus wees niet bang om dat tijdens deze moeilijke tijd te doen. Houd je partner op de hoogte en geef aan waarmee hij kan helpen. Of het nu om het verzorgen van de baby gaat of het uitvoeren van klusjes. Familieleden of goede vrienden kunnen ook helpen.

Deel je gevoelens

Houd de communicatielijnen met je partner open en praat over alles wat er gaande is. Bel een goede vriendin. Sluit je aan bij een moedergroep of een PPD-praatgroep. Je zult verrast zijn hoeveel vrouwen soortgelijke gevoelens ervaren.

Verwen jezelf

Het verzorgen van je lichaam kan je soms helpen om je innerlijk beter te voelen. Laat je partner of een vriendin je baby in de gaten houden, zodat je een douche of een ontspannend bad kunt nemen. Ga de stad in en koop iets nieuws voor je garderobe. Draag een favoriete outfit op bijzonder moeilijke dagen om jezelf een boost te geven.

Neem voldoende rust

Het 24/7 zorgen voor een pasgeboren kind kan je uitputten. Helaas kunnen moeders met postpartum-stemmingsstoornissen vaak niet slapen wanneer ze dat willen. Maar het is nog steeds belangrijk om pauzes te nemen om te rusten, zelfs als je net een tijdschrift hebt gelezen of tv hebt gekeken. Overweeg een oppas in te schakelen die je werk uit handen kan nemen.

Opmerking: leg je baby altijd op een veilige slaapplek (zoals zijn wieg) voordat je gaat liggen om te rusten. Je kind in je armen houden als je op de bank of in bed ligt, is een risicofactor voor wiegendood, andere soorten slaapverwondingen en sterfgevallen.

Ga naar buiten!

Zet je baby in de wandelwagen en maak een kleine wandeling of ontmoet een vriendin op een gezellige plek. De frisse lucht, de zon en een plezierig gesprek zullen jou en je baby goed doen. Als zelfs een korte wandeling op dit moment te veel voor je is, ga dan gewoon naar buiten, sluit je ogen en haal diep adem.

Doe een stapje terug

Weersta de verleiding om de was of andere klusjes te doen terwijl je baby slaapt – het huishouden kan wachten. Laat eten bezorgen of vraag je partner om iets te eten mee te brengen als hij naar huis rijdt. Weersta de drang om continu je e-mail of mobieltje te controleren en ontspan met een boek en een kopje kamillethee. Als je met zwangerschapsverlof bent, maak je dan niet druk over al het werk dat op je wacht.

Mijn partner heeft PPD. Hoe kan ik het leven gemakkelijker voor haar maken?

Het belangrijkste is dat je partner de juiste behandeling krijgt. Je kunt haar PPD niet genezen, maar je kunt er wel voor haar zijn. Jouw steun is essentieel voor haar herstel, dus bied je partner hulp als dat nodig is en veroordeel haar niet. Je kunt praten met haar verloskundige, arts of therapeut om meer informatie te krijgen over de aandoening, zodat je beter kunt begrijpen wat ze doormaakt. De periode na de bevalling is ook moeilijk voor partners, dus zorg ervoor dat jij zelf ook voldoende rust krijgt en goed voor jezelf zorgt. Jij bent immers ook druk met het zorgen voor en verzorgen van jullie baby. Als je partner PPD heeft maakt dat het moeilijker om je aan het nieuwe ouderschap aan te passen. Vooral omdat je ervan uit ging dat jullie leven na de geboorte van de baby juist een gelukkige en fijne tijd zou zijn.