Het is een slecht idee om baby’s een MRI-scan te laten ondergaan ten behoeve van te vroeg geborenen, betoogt Laura Batstra.
Door: Laura Batstra
De NOS besteedde een tijdje terug aandacht aan de twee dagen jonge baby Emma, die in de MRI-scan ging ‘om premature baby’s een betere toekomst te geven’.
Emma is één van de 100 gezonde baby’s wier hersenen een Utrechtse onderzoeksgroep tijdens de zwangerschap, vlak na de geboorte en als ze 7 jaar oud zijn onderzoekt, om hun brein te vergelijken met dat van te vroeg geboren kinderen.
“Een MRI-scan maakt een enorm kabaal, wat zelfs voor volwassenen die je nog kunt uitleggen hoe, wat en waarom al erg stressvol kan zijn.“
Tot voor kort mochten kinderen tot 7 jaar niet zonder medische noodzaak in een MRI-scan. Deze machine maakt namelijk een enorm kabaal, wat zelfs voor volwassenen die je nog kunt uitleggen hoe, wat en waarom al erg stressvol kan zijn. Een studie schijnt te hebben uitgewezen dat baby’s geen last hebben van de MRI mits ze ingebakerd en goed gevoed zijn. ‘Het heeft geen nadelige gevolgen. De baby slaapt gewoon door’, stelt de onderzoeksleider stellig in het betreffende artikel en informatiefilmpje.
Ik vind dat nogal een aanname op basis van één onderzoek, en vraag me af hoe we met zekerheid kunnen vaststellen wat een baby wel en niet ervaart. Het is nog maar 30 jaar geleden dat baby’s zonder verdoving werden geopereerd. Men ging er vanuit dat ze geen pijn voelden omdat hun zenuwstelsel nog onrijp zou zijn. Inmiddels weten we beter: het hele pijncircuit van de huid en zenuwbanen tot de hersenen is halverwege de zwangerschap al volledig aangelegd. Tot de jaren negentig zetten artsen echter genadeloos het operatiemes in baby’s die alleen een hoge dosis spierverslappers hadden gehad. Sommige kindjes zijn tijdens zo’n ingreep letterlijk doodgegaan van de pijn.
Dick Tibboel, hoogleraar research intensive care op de kinderleeftijd aan het Erasmus MC, gaf recentelijk als een soort van verklaring voor deze babymartelpraktijken dat er bij artsen lange tijd sprake is geweest van ontkenning: ‘We waren vooral bezig om al die te vroeg geboren kinderen in leven te houden. Onderzoek naar pijn was bijzaak.’
Onverdoofde operaties zijn natuurlijk veel schadelijker en gruwelijker dan het lawaai en de eenzaamheid in een MRI-scan, maar deze geschiedenis maakt wel pijnlijk duidelijk dat we zeker bij baby’s op moeten passen voor tunnelvisie en ontkenning of wegkijken van mogelijke ongunstige neveneffecten van een interventie.
Bij zulke kleintjes is bijvoorbeeld het gevaar van onderkoeling in een MRI gerapporteerd. Volwassenen die in de MRI zijn geweest, kunnen hun ervaringen navertellen en noemen duizeligheid, evenwichtsstoornissen, nachtmerries, geheugenproblemen en gehoorbeschadigingen als bijwerkingen.
“Het is de vraag in hoeverre een scan van hersenen in de onnatuurlijke omgeving van een MRI, iets zegt over hoe die hersenen functioneren en zich verder ontwikkelen in het echte leven.”
Baby’s hebben maar heel weinig middelen om duidelijk te maken wat ze ervaren, en als ze ingebakerd zijn gaat dat nog moeilijker. Ze zijn bovendien weerloos, wat reden te meer is om extra voorzichtig te zijn met behandelingen en onderzoeken die niet direct nodig zijn.
De ouders van Emma zijn ervan overtuigd dat ze met het blootstellen van hun twee dagen oude dochter aan de MRI bijdragen aan een betere toekomst voor prematuur geboren kinderen. Dit is ook wat de onderzoeker beweert: ‘Door de hersenontwikkeling van gezonde en te vroeg geboren kinderen te vergelijken, zie je waar de afwijking ontstaat. Dan kunnen we de risicofactoren heel vroeg oppikken.’
Als zeker was dat we dit waar konden maken, dan woog dat wellicht op tegen het waarschijnlijke ongemak dat de 100 pasgeborenen nu moeten ondergaan. Maar hun ouders zijn niet eerlijk voorgelicht, want helaas zijn uitkomsten van dit soort wetenschappelijke onderzoeken zelden direct te vertalen naar de praktijk.
Ten eerste zijn de hersenen ongelofelijk complex, alles hangt met alles samen en vroeggeboorte zal niet op twee of drie plekken in het brein aan te wijzen zijn.
Daarnaast is het de vraag in hoeverre een scan van hersenen in de onnatuurlijke lawaaiige en onaangename omgeving van een MRI, iets zegt over hoe die hersenen functioneren en zich verder ontwikkelen in het echte leven.
En dan nog, zelfs als we een plek aan kunnen wijzen die één op één correleert met vroeggeboorte, dan hebben we niet eens een effectieve behandeling voorhanden die dat hersendeel zou kunnen ‘corrigeren’.
Kortom, de kans dat Emma een rotervaring heeft gehad in die scan is groot, en de kans dat het prematuren een betere toekomst biedt klein. Hoe gedrevener wetenschappers zijn over hun onderwerp of hun carrière, hoe meer ze bedacht zouden moeten zijn op de neiging en verleiding om pijn en ongemak voor participanten te onderschatten en de baten van de studie te overschatten.
Dit geldt des te meer wanneer het onderzoek met baby’s betreft, aangezien deze zich nog nauwelijks uit kunnen drukken en zich op geen enkele manier kunnen verweren.
Bron: de Volkskrant
