Opstaan voor een zwangere in het openbaar vervoer zou normaal moeten zijn, maar lang niet iedereen doet het. Het GVB introduceert daarom een speciale button.
Door: Josien Wolthuizen
Halverwege de middag is het rustig in tram 9 richting Diemen. Onderweg komt daar ongetwijfeld nog verandering in, maar op beginhalte Centraal Station hebben Noor Sintenie (31) en dochter Jente (2) de zitplekken voor het uitkiezen.
Toch is dat meestal anders. Als Sintenie in de spits vanuit haar woonplaats Haarlem naar haar werk in de Leidsestraat reist, moet ze zich vaak in een overvolle tram wurmen en de hele route staan.
Normaal niet zo erg, maar sinds Sintenie zwanger is (nu 31 weken) valt het haar zwaar. Dan kun je denken: vraag gewoon of iemand z’n zitplek wil afstaan. Sintenie vindt dat lastig. “Ik voel me opgelaten en ben bang voor de reacties. Als mensen voor je op willen staan, doen ze dat uit zichzelf wel.”
Bewijzen hoeft niet
Vooral in de eerste weken van haar zwangerschap, toen die nog niet zichtbaar was, vond Sintenie het vervelend. Ze had last van haar rug en bekken, en dat terwijl je toch al niet heel stabiel staat in een wiebelige tram. Een keer werd ze in het gedrang zo hard de tram ingeduwd dat ze uit paniek schreeuwde dat ze zwanger is. “Het is logisch dat mensen in de drukte niet kijken, maar het was voor mij heel angstig.”
Haar Britse collega’s vroegen zich af waarom in het Nederlandse openbaar vervoer geen babybutton is, die je kunt opspelden om andere reizigers te wijzen op het feit dat je zwanger bent. In Londen bestaat het al sinds 2005, New York volgde vorig jaar (zie kader).
Sintenie nam via Facebook contact op met het GVB. Of ze niet ook zo’n button in Amsterdam konden introduceren. Het vervoersbedrijf gaf gehoor aan de oproep. Vanaf deze week kan de babybutton met de tekst ‘baby on board’ gratis worden aangevraagd op de website. Bewijzen dat je zwanger bent hoeft niet, het GVB gaat ervan uit dat er geen misbruik van zal worden gemaakt.
Maar werkt dat nou eigenlijk, zo’n button van pak ‘m beet vier centimeter diameter op je jas of trui? Een kleine proef op de som door de verslaggever – niet zwanger – leert dat de meeste mensen in de tram vooral verdiept zijn in hun telefoon en daardoor nauwelijks merken wat er om hen heen gebeurt. En als ze al opkijken, is het vaak even vluchtig. De button wordt niet opgemerkt, of ze doen alsof. Een plek wordt in ieder geval niet aangeboden.
Ongemakkelijk
Gedragspsycholoog Leonie Venhoeven heeft ook sterke twijfels of alleen zo’n button iets uitmaakt. “Er kunnen verschillende redenen zijn waarom mensen niet opstaan. Ze hebben het niet door of voelen zich niet persoonlijk verantwoordelijk. Het kan ook zijn dat ze vinden dat ze zelf recht hebben op een zitplek. Een button zal dan alleen maar weerstand oproepen, want er wordt eigenlijk van je geëist dat je opstaat, terwijl je dat zelf niet nodig vindt.”
“Het is echt om de drempel te verlagen om te vragen om een zitplaats of om die aan te bieden.”
– Woordvoerder GVB
Venhoeven vindt de tekst op de button – ‘baby on board’ – ook niet duidelijk genoeg. “Er staat geen handelingsperspectief op. Er wordt niet aangegeven wat je moet doen als je de button ziet. ‘Ik ben zwanger, gun je me jouw plek?’ zou duidelijker zijn.”
Toch ziet Venhoeven ook voordelen. “Het komt ook voor dat mensen wel willen opstaan, maar niet zeker weten of iemand zwanger is of gewoon een buikje heeft. Die ongemakkelijkheid kan met een button worden voorkomen.”
Het dragen van een babybutton geeft overigens geen recht op een zitplaats, laat een woordvoerder van het GVB weten. “Het is echt om de drempel te verlagen om te vragen om een zitplaats of om die aan te bieden.” Of er in de toekomst ook buttons komen voor bijvoorbeeld niet zichtbaar gehandicapten weet het vervoersbedrijf nog niet. “We gaan eerst kijken hoe deze babybutton wordt ontvangen.”
‘Offer me a seat’
In Londen wordt de babybutton, die in 2005 werd geïntroduceerd, door 130.000 vrouwen per jaar aangevraagd. Toch zorgt de button er nog steeds voor discussie. In de Britse media zijn legio verhalen verschenen over vrouwen die ondanks de button geen zitplek kregen aangeboden.
Een vrouw maakte zelfs mee dat een man haar vroeg te bewijzen dat ze wel echt zwanger was toen hij haar button zag. De man maakte de opmerking nadat een andere man haar een stoel had aangeboden. Om aandacht te vragen voor het probleem nam Kate Middleton, de vrouw van prins William, in 2013 een button in ontvangst toen ze zwanger was van haar eerste zoon George.
In New York werd er vorig jaar naast een button met ‘baby on board’ ook een met ‘please offer me a seat’ geïntroduceerd voor zwangeren, gehandicapten en ouderen. Het is niet bekend hoe vaak de buttons in New York worden aangevraagd.
De babybutton bestellen kan via gvb.nl/babyonboard.
Bron: Het Parool
