Een specialist voortplantingsgeneeskunde en de stichting FIOM pleiten voor een ‘draagmoederbank’, die wensouders koppelt aan vrouwen die bereid zijn een kind voor een ander te dragen. Nu kunnen stellen alleen in eigen kring op zoek naar een draagmoeder.
Door: Anneke Stoffelen
In de praktijk lukt dat vaak niet, ziet gynaecoloog Roel Schats van het VU medisch centrum in Amsterdam, het enige ziekenhuis in Nederland waar wensouders terechtkunnen voor zogenoemd ‘hoogtechnologisch draagmoederschap’. Dat houdt in dat de draagmoeder via ivf een embryo krijgt geplaatst dat genetisch niet aan haar verwant is.
‘Stellen die zelf geen draagmoeder kunnen vinden, kunnen wij niet doorverwijzen of verder helpen’, zegt Schats. ‘En als er vrouwen bereid zijn draagmoeder te worden, kunnen zij zich nu nergens melden. Het zou goed zijn als daarin verandering komt.’
”Stellen die zelf geen draagmoeder kunnen vinden, kunnen wij niet doorverwijzen of verder helpen.’’
– Gynaecoloog Roel Schats
Buitenlandse route
Ook het FIOM, kenniscentrum voor vraagstukken rond zwangerschap en afstamming, zou zo’n bemiddelingsorganisatie toejuichen. ‘Als je de mogelijkheden van draagmoederschap in Nederland versterkt, voorkom je avonturen in landen waar draagmoeders worden uitgebuit’, zegt FIOM-beleidsmedewerker Hans van Hooff. ‘De buitenlandse route is niet in het belang van kinderen, die soms later niet weten wie hen op de wereld heeft gezet.’
Het FIOM ziet een groeiende belangstelling voor draagmoederschap, zowel bij heterostellen van wie de vrouw om medische redenen geen kind kan dragen als bij mannenkoppels. ‘De mogelijkheden voor adoptie drogen op nu veel landen een beter opvangsysteem hebben’, zegt Van Hooff. ‘En de techniek maakt steeds meer mogelijk.’
Met draagmoederschap mogen in Nederland geen commerciële belangen zijn gemoeid. Om commercieel draagmoederschap tegen te gaan verbiedt het strafrecht bemiddeling tussen wensouders en draagmoeders. Ook openbare oproepen om een draagmoeder te vinden zijn uit den boze.
Engels model
Het FIOM en Schats pleiten voor het ‘Engelse model’: een bemiddelingsorganisatie zonder winstoogmerk, waar wensouders en draagmoeders kunnen worden gescreend, begeleid en aan elkaar gekoppeld. Er zijn ook in Groot-Brittannië nog te weinig draagmoeders. Toch blijken daar jaarlijks tientallen vrouwen uit altruïsme bereid een kind te dragen voor ouderkoppels die zij van tevoren niet kenden.
In Nederland zou de wet moeten worden aangepast om een draagmoederbank mogelijk te maken. De staatscommissie Herijking Ouderschap bracht in 2016 een juridisch doorwrocht advies uit over onder meer draagmoederschap, waarin werd gepleit voor een versoepeling van de regels. Het regeerakkoord kondigt uitvoering aan van het onderzoek dat de staatscommissie aanbeveelt.
Homokoppels
”Wettelijk is het al toegestaan. Toch wil nog geen kliniek die ivf-draagmoederschap in zulke situaties uitvoeren.’’
– Sara Coster, bestuurslid Stichting Meer dan Gewenst
Het FIOM bepleit ook extra mogelijkheden voor draagmoederschap voor homoparen. Het VUmc helpt nu alleen heterostellen met hoogtechnologisch draagmoederschap, omdat het alleen werkt op ‘medische indicatie’ en eist dat de eicel en zaadcel beide van de toekomstige ouders zijn.
Stichting Meer dan Gewenst, die opkomt voor lhbt-wensouders, wil eveneens ruimere mogelijkheden voor bijvoorbeeld homokoppels die zelf een draagmoeder en een eiceldonor hebben gevonden. ‘Wettelijk is dat al toegestaan. Toch wil nog geen kliniek dat ivf-draagmoederschap in zulke situaties uitvoeren’, zegt bestuurslid Sara Coster. De stichting is op zich voor een draagmoederbank, maar meent dat het eerst nodig is draagmoederschap juridisch beter te regelen, zoals ook de staatscommissie heeft aanbevolen.
De NVOG, de beroepsvereniging van gynaecologen, heeft evenmin principiële bezwaren. Wel bepleit zij terughoudendheid met draagmoederschap ‘zolang de juridische aspecten niet voldoende zijn afgedekt’.
Bron: De Volkskrant
