Na vele jaren keert het abortusdebat terug op de politieke agenda. Nu het kabinet de test op het downsyndroom toestaat, groeien de de zorgen van de christelijke partijen. En die van veel ouders. Maar het kabinet blijft voorzichtig.
Door: Gijs Herderscheê
De ‘Down-test’ wordt dit jaar toegelaten in Nederland. Met deze zogeheten NIP-test kunnen zwangere vrouwen nagaan of hun baby Down heeft. Dit kondigt minister Edith Schippers (VVD) van Volksgezondheid aan in een brief aan de Tweede Kamer. Het is pas de eerste van drie knopen die moeten worden doorgehakt in het abortusbeleid.
Formeel moet Schippers nog wachten op een advies van de Gezondheidsraad. ‘Als de Gezondheidsraad geen grote bezwaren heeft, dan ben ik voornemens de vergunning te verlenen’, schrijft Schippers. Grote bezwaren van de raad liggen niet voor de hand want de test is al vrij beschikbaar in België en Duitsland.
Met de test kunnen zwangere vrouwen nagaan of hun kind lijdt aan het syndroom van Down. Nu is de test in Nederland alleen beschikbaar voor vrouwen met verhoogd risico. Voor hen dekt de ziektekostenverzekering de test, al moet eerst het eigen risico van 385 euro zijn betaald.
Begrip voor abortus bij handicap, niet bij geldgebrek
Bijna driekwart van de Nederlanders heeft begrip voor een abortus als het kindje een lichamelijke of verstandelijke handicap heeft. Veel minder begrip bestaat er voor het afbreken van een zwangerschap om bijvoorbeeld financiële redenen of het ontbreken van een kinderwens. Dit blijkt uit onderzoek van TNS Nipo in opdracht van de streng-christelijke partij SGP.
‘Down-vrije samenleving’
Deze beperking leidt tot test-toerisme naar vooral België waar alle vrouwen zich kunnen laten testen. Enkele duizenden Nederlandse vrouwen hebben die gang al gemaakt. Inmiddels is een gedoogconstructie ontstaan waarbij Nederlandse ziekenhuizen bloed afnemen bij vrouwen waarna dat in België gebruikt wordt voor de NIP-test. De vrouwen betalen de test zelf. Als Schippers de test vrijgeeft in Nederland is de vervolgvraag of de verzekering de test dekt.
Over het antwoord op die vraag verschillen de meningen in de Tweede Kamer. Zo vindt de VVD dat vrouwen de test zelf moeten betalen. De PvdA is daarentegen voor vergoeding omdat die anders is voorbehouden aan beter bedeelde zwangeren die zich de test kunnen veroorloven.
De ChristenUnie ageert juist heftig tegen de test. Die zou leiden tot een ‘Down-vrije samenleving’. Als uit de test blijkt dat een baby Down heeft, zou de moeder kiezen voor abortus, veronderstellen deze partijen. Zij pleiten voor betere begeleiding van de vrouwen.
De brief van Schippers is pardoxaal genoeg een gevolg van een recente CU-campagne. Die partij kwam vorige maand tijdens een debat over een heel ander onderwerp tot verrassing van andere partijen met een zwartboek vol ervaringen van mensen met Down en hun ouders. Van de weeromstuit sprak een Kamermeerderheid zich uit vóór toelating van de NIP-test.
Abortustermijn
Daarop speelt Schippers nu in, waarmee zij ook het abortusbeleid in bredere zin voor het eerst in jaren weer aangaat. In een Kamerdebat zal de ChristenUnie vandaag niet alleen de NIP-test hekelen maar ook de termijn waarbinnen abortus kan worden gepleegd aan de orde stellen. Nu mag tot 24 weken zwangerschap abortus worden gepleegd maar dat zou 22 weken moeten worden.
Het wringt bij de ChristenUnie dat kinderen die na 22 weken zwangerschap geboren tegenwoordig levensvatbaar worden geacht en dat ‘met man en macht’ gepoogd wordt hen in leven te houden, terwijl anderzijds baby’s in de 24ste week zwangerschap nog geaborteerd worden. Als vrouwen kiezen voor abortus moeten ze ‘counseling’ krijgen, ook na een test waaruit blijkt dat hun baby Down heeft, vinden de CU en SGP.
Hoewel Schippers haar best doet de medisch-ethische kwestie niet op de spits te drijven – het kabinet had CU en SGP de afgelopen jaren hard nodig voor het afwerken van de hervormingsagenda – ligt er een derde vraag op haar antwoord te wachten. Al in mei 2015 zou de abortuspil Sunmedabon – voor abortus in het eerste stadium van de zwangerschap- via huisarts en apotheek verkrijgbaar worden. Dat gebeurde niet omdat volgens Schippers wetswijziging nodig is. Zij is zelf voorstander, maar een jaar later is nog geen voorstel ingediend.
Voor die voorzichtigheid is vooral een politieke reden. Formeel hoeft Schippers zich in dit laatste jaar van het kabinet niet meer zoveel aan te trekken van de christelijke partijen, maar het wordt in coalitiekringen als ‘onheus’ beschouwd om hen te schofferen zodra hun steun niet meer nodig is. Bovendien durft niemand in de VVD erop te voorspellen hoe de verhoudingen na de komende verkiezingen zullen zijn.
Bron: De Volkskrant
