Discriminatie van zwangere vrouwen is onwenselijk. Onnodig ook. Niet de werkgever, maar het UWV betaalt immers het salaris tijdens het zwangerschapsverlof. Ook weet een bedrijf lang van tevoren dat iemand met verlof gaat. Er is dus alle tijd om op zoek te gaan naar tijdelijke vervanging voor de zwangere collega: een uitzendkracht, zzp’er, stagiair. Soms kun je vervanging ook achterwege laten. Lastig misschien, maar niet onoverkomelijk.
Door: Nanda Troost
Dit is geen uitspraak van een boze vakbond, maar een reactie van werkgeversorganisatie AWVN op het meldpunt zwangerschapsdiscriminatie van het College voor de Rechten van de Mens. Dat meldpunt werd twee weken geleden geopend voor vrouwen met een tijdelijk contract die vinden dat ze door hun werkgever benadeeld zijn vanwege hun zwangerschap(splannen). ‘Het lukt maar niet zwangerschapsdiscriminatie op de werkvloer terug te dringen. Vrouwen met een tijdelijk contract zijn extra kwetsbaar’, zegt Marysha Molthoff van het college.
‘’Zolang een werkgever het niet toegeeft en een andere reden verzint, is het moeilijk aan te tonen.’’
Werknemers met een tijdelijk contract genieten weinig tot geen ontslagbescherming. Werkgevers zijn immers niet verplicht het contract te verlengen. Een zwangerschap kan voor de werkgever reden zijn een tijdelijk contract niet te verlengen, maar zolang een werkgever dat niet toegeeft en een andere reden verzint, is zwangerschapsdiscriminatie moeilijk aan te tonen. Evert Verhulp, hoogleraar arbeidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam: ‘Een werkgever hoeft een maand voordat het contract afloopt alleen maar aan de werknemer te melden dat er geen verlenging in zit. Hij hoeft geen reden op te geven. Ook als een werkgever wel een reden geeft, bijvoorbeeld dat de vrouw niet in het team past, is het mogelijk dat de zwangerschap de echte reden is. Maar dat is dan niet te bewijzen, tenzij de leidinggevende in datzelfde gesprek over de zwangerschap begint. Dat mag niet. De wet is daar duidelijk over: omdat alleen vrouwen zwanger kunnen worden, valt zwangerschap onder de wettelijke bescherming tegen discriminatie op grond van geslacht.’
Minder vaste contracten
‘’De groep die hier kwetsbaar voor is, groeit door het toenemende aantal flexcontracten.’’
Het aantal werknemers met een vast contract, die goed beschermd zijn tegen ontslag wegens zwangerschap, neemt in Nederland in verhouding tot het totaal aantal werkenden al jaren af. Flexwerkers, onder wie vrouwen met een tijdelijk arbeidscontract, nemen toe. De groep die kwetsbaar is voor zwangerschapsdiscriminatie groeit daardoor. Voor zwangere vrouwen is het vrijwel onmogelijk tijdens het zwangerschapsverlof op zoek te gaan naar een nieuwe baan. Ze hebben dan andere zaken aan hun hoofd, zijn herstellend en denken dat ze geen kans maken als ze hoogzwanger naar een sollicitatiegesprek gaan. Dat vergroot de kans dat ze na hun ontslag langere tijd werkloos zijn. Vorige maand behandelde het College vier klachten van vrouwen die stelden dat ze door werkgevers gediscrimineerd zijn vanwege hun zwangerschap (zie kader onderaan). Het college oordeelt dat in twee van die gevallen sprake was van zwangerschapsdiscriminatie, in twee niet. Het College publiceert deze oordelen vandaag.
Zo’n 40 procent van de werkende vrouwen heeft mogelijk te maken gehad met discriminatie wegens zwangerschap of pril moederschap, leert onderzoek van het College voor de Rechten van de Mens. Dat percentage neemt niet af. Het baart de toezichthouder op de naleving van de mensenrechten zorgen dat de bereidheid om aangifte te doen, afneemt: van 26 procent in 2012 naar 14 procent vorig jaar. Hierbij baseert het College zich op een enquête onder ruim duizend vrouwen en op nader onderzoek onder werkende en werkzoekende vrouwen die de afgelopen vier jaar zwanger zijn geweest. Hooguit dertig vrouwen die zich gediscrimineerd voelen stappen jaarlijks naar het College. Het aantal dat naar de rechter gaat, is nog lager.
Die paar vrouwen zoeken vooral bevestiging van hun vermoeden dat ze onheus bejegend zijn. Schadevergoedingen vragen ze zelden. ‘Vrouwen hebben, zeker rond de bevalling, andere dingen aan hun hoofd’, zegt Molthoff. ‘En denken dat ze er niets mee opschieten. Een rechter kan een werkgever niet dwingen iemand een baan te geven. We merken dat elke nieuwe generatie vrouwen weer geïnformeerd moet worden over haar rechten. Zwangerschap mag nooit een rol spelen bij de beoordeling van het functioneren.’
De gang naar het College voor de Rechten van de Mens geldt als laagdrempeliger dan die naar de rechtbank. De uitspraak van de eerste is echter niet bindend, van de rechtbank wel.
Niet bevoegd om les te geven
Docent communicatie (42) aan de Hanzehogeschool kan tijdens haar derde tijdelijke contract door haar zwangerschap geen opleiding volgen om de verplichte lesbevoegdheid te halen. Ze krijgt geen vaste baan. Zij: Iedereen die na het verkrijgen van een vaste aanstelling een beroep zou kunnen doen op ouderschapsverlof, wordt niet in dienst genomen. Hanzehogeschool: We konden slechts twee docenten aannemen en zij staken gewoon met kop en schouders boven de anderen uit.
Oordeel: Geen discriminatie. De twijfels over het functioneren van de vrouw zijn doorslaggevend.
Te vaak ziek
Thuishulp (33) krijgt geen verlenging als ze zich tijdens haar tweede halfjaarcontract een dag ziek meldt. Wie zich twee keer binnen zes maanden ziek meldt, krijgt geen nieuw contract van thuiszorgorganisatie Florein. De thuishulp had wel een tweede contract gekregen. Maar de derde ziekmelding kost haar haar baan. Zij: Door mijn zwangerschap was ik een dag duizelig en misselijk. Florein: We hebben veel verzuim, dat is niet fijn voor onze cliënten. Dus leven we onze interne richtlijn strikt na.
Oordeel: Discriminatie. De aan zwangerschap gerelateerde ziekmelding speelde een rol bij het besluit de vrouw te ontslaan.
Geen klik
Zwangere redacteur (43) heeft als, onervaren, commercieel medewerker een maandcontract bij detacheringsbureau OnlyHuman. Ze hoort na drie weken dat ze onvoldoende functioneert en er geen ‘klik’ is. In dat gesprek komt ter sprake hoe de vrouw het forensen wil gaan combineren met de gezinsuitbreiding. Zij: Bitter om zo te worden ontslagen, ik voel me gediscrimineerd. OnlyHuman: Ongelukkig geformuleerd, maar het besluit was al eerder genomen: ze groeide onvoldoende in de functie.
Oordeel: Discriminatie. OnlyHuman heeft onvoldoende onderbouwd dat de vrouw onvoldoende functioneerde.
Ontevreden mysteryshopper
Verkoopster (30) van modezaak The Kooples dacht na twee jaarcontracten een vaste baan te krijgen als assistent-winkelmanager. Zij: De winkelmanager vertrok, ik verving hem af en toe en dacht hem op te volgen. Maar mijn omzetcijfers waren niet hoog genoeg. Omdat ik zwanger was, belandde ik deels in de ziektewet en kon ik minder werken. The Kooples: De omzet daalde; de verwachting was dat die juist zou stijgen. Ook onze mysteryshopper stelde vast dat de vestiging niet op orde was.
Oordeel: Geen discriminatie. De vrouw wees op een verslag met haar manager, maar dat verslag bleek geantedateerd.
Bron: De Volkskrant
