Leefstijl en zwanger worden

In het kort

Als je zwanger wilt worden is het goed om zo gezond mogelijk te leven. De kans op een zwangerschap wordt hierdoor groter. Een gezonde leefstijl is van invloed op de kwaliteit van de eicellen en zaadcellen van jou en je partner. Wanneer je zwanger wilt worden is het dus extra van belang om hier bewust mee bezig te zijn. Slechte omstandigheden kunnen de vruchtbaarheid beïnvloeden en schadelijk zijn voor de ontwikkeling van het embryo.

Op deze pagina lees je:

• Welke leefstijl vergroot je zwangerschapskans?
• Welke leefstijl verkleint je zwangerschapskans?
• Hoe verbeter je de spermakwaliteit?
• Meer weten?

Welke leefstijl vergroot je zwangerschapskans?

Foliumzuur

Foliumzuur is een vitamine. Het zit voornamelijk in groene bladgroenten. Foliumzuur is erg gevoelig voor invloeden van buitenaf zoals licht, zuurstof en temperatuur. Het is daardoor lastig om voldoende foliumzuur dagelijks via je voeding te krijgen. Je kunt foliumzuur ook in tabletvorm kopen bij de drogist. De tabletten bevatten vitamine B11 (= foliumzuur) en hebben geen bijwerkingen. De gezondheidsraad adviseert je foliumzuur te gebruiken: elke dag 1 tablet van 0.5 mg.

Als je deze tabletten enkele weken voor de bevruchting hebt ingenomen tot de eerste 2 maanden van de zwangerschap, dan is het risico dat er een open ruggetje ontstaat bij de baby veel kleiner. Bij mannen kan foliumzuur goed zijn voor de kwaliteit van de zaadcellen. De zaadcellen kunnen net iets sterker worden.

Veel vrouwen met vruchtbaarheidsproblemen vinden het moeilijk deze tabletten te blijven gebruiken. Elke dag weer word je geconfronteerd met je onvervulde kinderwens. Toch is het verstandig om ze te blijven slikken.

Gezond gewicht

De kans op zwangerschap is het grootst als je een normaal gewicht hebt. Een gezond gewicht wil zeggen dat je niet te zwaar, maar ook niet te licht bent. Zowel overgewicht als ondergewicht kunnen je menstruatiecyclus verstoren. Of je een gezond gewicht hebt, kun je bepalen door je BMI (Body Mass Index) te berekenen.

Je BMI is de rekensom van je gewicht in kilo’s gedeeld door 2x je lengte in meters. Voorbeeld: iemand van 2 meter lang met een gewicht van 80 kilo heeft een BMI van 80 : (2 x 2) = 20.

Een gezonde BMI ligt tussen de 20 en 25. Vanaf een BMI van 30 is er sprake van overgewicht. Hierdoor neemt de spontane kans op een zwangerschap af.
Als je overgewicht hebt is het verstandig om af te vallen. Zorg ervoor dat je dat op een rustig tempo doet met gezonde voeding en voldoende beweging. Als je in korte tijd heel snel wilt afvallen verlies je spieren en veel vocht. Dit zorgt ervoor dat je lijf juist ongezonder wordt. Het is realistisch en gezond om te proberen om een tot twee kilo per maand af te vallen. Op deze manier ontstaat er een betere stofwisseling en kan je lichaam het vet langzaam afbreken.

Sporten

Sporten is gezond en je kunt hiermee doorgaan tijdens de periode dat je zwanger wilt worden, vruchtbaarheidsbehandelingen ondergaat of al zwanger bent. Een algemene regel is: bewegen is goed, meer bewegen is beter. Topsport kan echter nadelige invloed hebben op de zwangerschapskansen. Hoeveel moet je dan bewegen? De beweegrichtlijn geeft het advies om minstens 150 minuten per week matige of intensieve inspanning te leveren, verspreid over diverse dagen. Matige inspanning betekent dat je hartslag en ademhaling omhoog gaan, maar dat je nog wel een gesprek kunt voeren. Voorbeelden hiervan zijn wandelen, fietsen of de wat zwaardere huishoudelijke taken zoals ramen zemen of tuinieren. Bij intensieve inspanning wordt de ademhaling zwaarder en kun je gaan hijgen. Voorbeelden hiervan zijn sporten als hardlopen of wielrennen.

Welke leefstijl verkleint je zwangerschapskans?

Roken

Roken past niet in een gezonde leefstijl. Het vermindert niet alleen de zwangerschapskans maar is ook schadelijk voor het ongeboren kind. Wees je ervan bewust dat het zogenaamde ‘meeroken’ ook schadelijk kan zijn.

Vruchtbaarheid vrouw

Een vrouw die rookt is minder vruchtbaar. De rijping van eicellen wordt gehinderd doordat nicotine de aanmaak van het geslachtshormoon remt. Veel vrouwen zeggen dat ze gaan stoppen met roken als ze zwanger zijn. Maar de ontwikkeling van de eicel begint al drie maanden voor de zwangerschap. Bij een positieve zwangerschapstest heeft de eicel van je baby dus al die tijd gewoon meegerookt.

Bovendien zorgt roken dat een vrouw eerder in de overgang komt omdat het de kwaliteit van de eicellen aantast. Ook heeft een rokende vrouw twee keer meer kans op eileiderproblemen, zoals een eileiderontsteking.

Vruchtbaarheid man

Het sperma van mannen die roken is van slechtere kwaliteit dan dat van mannen die niet roken. In het sperma zitten niet alleen minder spermacellen, maar ze hebben daarnaast ook vaker een afwijkende vorm. Bovendien kan er beschadiging optreden van het erfelijk materiaal in de zaadcel: DNA schade.

Risico’s zwangerschap

De risico’s van roken strekken zich ook uit tot grotere kans op een miskraam, loslating van de moederkoek, doodgeboorte, vroeggeboorte en wiegendood. Dochters van rokende moeders hebben grotere kans op vruchtbaarheidsproblemen, want roken tast de eicellen van het ongeboren meisje aan.

Advies

Het advies is om zo snel mogelijk te stoppen met roken. Dit geldt voor zowel voor de man als vrouw. Er bestaat veel hulp, die vaak nog wordt vergoed door je zorgverzekeraar.
Zie voor uitgebreide informatie hier.

Drugs

Alle drugs (zoals hasj, wiet, GHB, pillen, cocaïne etc.) hebben een ongunstige invloed op de zwangerschapskans. Dit geldt voor zowel vrouwen als mannen die een van deze middelen gebruiken. Mannen die anabole steroïden gebruiken, hebben vaak slecht zaad waarin weinig tot geen zaadcellen zitten en kunnen last hebben van impotentie. Voor vrouwen geldt dat het gebruik van anabole steroïden of andersoortige drugs ook al schadelijk kan zijn in de periode dat ze nog niet weten dat ze zwanger zijn. Het dringende advies is daarom om geen enkele drug te gebruiken als je zwanger wilt worden.

Alcohol

Vrouwen

Wees matig met het gebruik van alcohol als je zwanger wilt worden. Een enkele keer een glaasje wijn tast de vruchtbaarheid niet aan, maar alcohol verhoogt wel de hoeveelheid oestrogeen in het bloed. Dit heeft invloed op de menstruele cyclus. Wanneer je zwanger bent is uiteraard het dringende advies om alcohol volledig te vermijden. Alcohol komt ook in het bloed van het kind en is zeer schadelijk voor de baby.

Mannen

Ook voor mannen is het advies om alcoholgebruik te matigen in de periode dat je probeert zwanger te worden en zeker tijdens vruchtbaarheidsbehandelingen. Alcohol remt de aanmaak van het mannelijk hormoon testosteron en bevordert de afbraak ervan. Hierdoor neemt het aantal zaadcellen af. Tegelijkertijd neemt het aantal afwijkende zaadcellen juist toe. Afwijkende zaadcellen kunnen een eicel niet bevruchten. Dus ook voor de man is het advies om het alcoholgebruik te beperken tot maximaal 1,5 glas per dag. Als je meer dan 20 glazen alcohol per week drinkt, dan kan dit bij de man nadelig zijn.

Medicijnen

Bij voorkeur gebruik je geen medicijnen als je zwanger wilt worden. Medicijnen kunnen negatieve invloed hebben op de ontwikkeling van een gezonde eicel. Maar mogelijk heb je medicijnen nodig voor bijvoorbeeld een hoge bloeddruk, astma, depressie, epilepsie of iets anders. Dan is het niet verstandig zomaar te stoppen. Overleg met je huisarts of specialist welke medicijnen in de zwangerschap de minste risico’s hebben. Mogelijk is een alternatief medicijn geschikter. Als je diabetes of een schildklierziekte hebt, dan is het belangrijk dat je medicatie goed is afgesteld op jouw situatie. Indien nodig word je naar de behandelend arts verwezen om de medicatie aan te passen.

Vrij verkrijgbare medicijnen

Wees voorzichtig met vrij verkrijgbare middelen die je bij de drogist of natuurwinkel kunt kopen. Deze middelen worden vaak niet goed gekeurd of getest en kunnen gevaarlijk zijn tijdens vruchtbaarheidsbehandelingen en zwangerschap. Lees daarom altijd de bijsluiter en overleg met je arts of apotheker of je dit geneesmiddel kunt blijven gebruiken.

Gevaarlijke stoffen en risicoberoepen

Wanneer je zwanger wilt worden is het goed om na te gaan of je werkplek veilig is wanneer je zwanger bent of wilt worden. Er zijn bepaalde stoffen (zoals kankerverwekkende en zogenaamde reprotoxische stoffen) die zowel bij mannen als vrouwen extra risico’s met zich meebrengen voor de vruchtbaarheid of het ongeboren kind.

Risicoberoepen

Enkele risicoberoepen zijn:

• Röntgenlaboranten (röntgenstraling kan erfelijke afwijkingen veroorzaken);
• Stewardessen en piloten (kosmische straling in de atmosfeer);
• Personeel op operatiekamers (narcosegassen);
• Schoonmakers (vluchtige stoffen in schoonmaakmiddelen);
• Metaalwerkers;
• Laboratoriumpersoneel;
• Verpleegkundigen;
• Apothekersassistenten;
• Tuinbouwpersoneel (bestrijdingsmiddelen).

Wanneer je weet of vermoedt dat je in je werk in aanraking komt met gevaarlijke stoffen, is het goed om je kinderwens met een bedrijfsarts te bespreken zodat risico beperkende maatregelen getroffen kunnen worden.

Stress

De meeste stellen worden zwanger binnen een jaar onbeschermd vrijen. In de loop van dat jaar ervaren sommige van hen al stress omdat het voor hun gevoel niet (snel genoeg) lukt. Ze beginnen zich al zorgen te maken. Hoewel het niet prettig is om stress te hebben, heeft dit volgens onderzoeken weinig invloed op de kans om zwanger te worden. Een vruchtbaarheidsbehandeling is voor het stel dat dit ondergaat vaak zwaar. In de meeste gevallen brengt dit een bepaalde mate van stress met zich mee. Het delen van ervaringen met lotgenoten kan soms helpen om beter met de spanning om te gaan. Indien nodig zijn er ook mogelijkheden om professionele hulp te krijgen.

Hoe verbeter je de spermakwaliteit?

Naast niet roken, geen drugs gebruiken en matigen met alcohol, zijn er enkele algemene adviezen om de spermakwaliteit te bevorderen, zoals:

• Vermijd hogere temperaturen bij het scrotum;
• Gebruik geen glijmiddelen, deze kunnen het zaad aantasten.

Meer weten?

Ter voor bereiding op een zwangerschap raden we je de website van ZwangerWijzer aan. Je vult een vragenlijst in en krijgt adviezen op maat over leefstijl, werk en andere mogelijke risicofactoren voor je zwangerschap. Verder heeft de Patiëntenfederatie een filmpje over ‘Gezond zwanger worden’ ontwikkeld, zie: Gezond zwanger worden.

Bron: DeGynaecoloog – een initiatief van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG).