Hoera! Je bent zwanger! Allereerst, hartelijk gefeliciteerd! En dan toch de vraag, wat komt daar allemaal bij kijken als het om jullie werk gaat? Wat zijn je rechten en plichten? Waar moet je rekening mee houden? Een artikel met tips en weetjes over zwanger zijn en je werk.
Je bent een week of 10 zwanger en hebt de eerste echo gehad. Alles is goed, dus helemaal gelukkig vertel je op je werk dat je zwanger bent. Iedereen blij natuurlijk. Of niet? Je gaat straks immers met zwangerschapsverlof (vanaf 6 weken voor de uitgerekende, vermoedelijke bevallingsdatum en t/m de dag van de bevalling) en bevallingsverlof, ingaand op de dag na de bevalling en 10 aaneengesloten weken lang. Hoe lang exact hangt af van de uitgerekende en daadwerkelijke bevallingsdatum. Maar hoe dan ook, in een kleiner bedrijf kan dat problemen geven. Immers, hoe vang je dat op? Je ziet de eerste denkrimpels bij je manager al verschijnen.
Wanneer vertellen?
Laten we het over praktische zaken hebben. Te beginnen met de vraag of je eigenlijk wel direct op je werk moet vertellen dat je zwanger bent. En, als je toevallig net aan het solliciteren bent, of je dat beter direct kunt melden. Het antwoord op beide vragen is: nee. Daar ben je vrij in, maar als je een baan hebt is er wel een einddatum: uiterlijk 3 weken voordat je zwangerschapsverlof ingaat moet je je werkgever laten weten dat je zwanger bent. Een beetje theoretisch dit, iedereen heeft immers al lang gezien dat je in verwachting bent.
Het is bovendien in je eigen belang dat je je werkgever eerder inlicht. Naast dat hij dan op tijd je tijdelijke vervanging kan regelen, kan hij er ook voor zorgen dat je wettelijk beschermd bent. Wacht er dus niet te lang mee om je werkgever te informeren; vanaf de 3e maand is aan te raden.
Uitkering
Als je zwanger bent heb je rond je bevalling recht op een zwangerschaps- en bevallingsuitkering van het UWV (Wet arbeiden zorg – WAZO). Je werkgever vraagt deze uitkering voor je aan. Hij ontvangt de uitkering van het UWV en betaalt die tijdens het verlof aan jou door. Als je zwanger bent van een tweeling of meerling gelden aangepaste regels. Meer informatie vind je onder meer op de websites van het UWV, de Rijksoverheid en de vakbonden. Ook een zelfstandige (met of zonder personeel) heeft tegenwoordig recht op verlof. Meer daarover vind je bij ‘Ik ben zwanger en zelfstandige’ op de website van het UWV.
Zwangerschapsdiscriminatie
Het past niet bij de roze wolk van je zwangerschap, maar zwangerschapsdiscriminatie neemt helaas toe. Daarmee wordt bedoeld dat je als zwangere het risico loopt dat na je verlof je contract niet wordt verlengd, dat je plotseling een andere functie krijgt of dat die salarisverhoging of promotie niet doorgaat. Vergis je niet, meer dan 40% van de vrouwen op de arbeidsmarkt heeft hiermee te maken (Bron: Metro, september 2016). Het College voor de Rechten van de Mens constateerde eerder al dat er bij veel vrouwen onwetendheid rond werk en zwangerschap bestaat. Meer hierover vind je onder meer op mensenrechten.nl en fnv.nl.
Vaders
Nederlandse vaders komen er met het recht op 2 werkdagen betaald kraamverlof en 3 werkdagen onbetaald ouderschapsverlof bekaaid af. Zeker als je dat met landen om ons heen vergelijkt. Hoewel bij de overheid plannen leven om dit aantal te verhogen naar 5 werkdagen, ziet het er niet naar uit dat dit spoedig gebeurt. ING Bank heeft onlangs de impasse doorbroken door in haar nieuwe cao een vaderschapsverlof van 1 maand betaald en 3 maanden onbetaald door te voeren. Een mooie stap die hopelijk de overheid in beweging brengt. Zo weinig dagen om met elkaar te genieten van jullie kindje en elkaar te helpen bij de verzorging kan echt niet meer.
Rechten & plichten
Je werkgever is verplicht om jouw gezondheid en die van je kindje zowel tijdens de zwangerschap als daarna, bij borstvoeding, zodanig te beschermen dat jij je werk kunt blijven doen. In de Arbowet staat daarover het volgende vermeld:
Jouw rechten
- Tot 6 maanden na de bevalling heb je recht op: extra pauzes, vrijstelling van overwerk en nachtdiensten en zwangerschapson derzoek in werktijd, tot na je bevalling;
- Tot 9 maanden na de bevalling heb je het recht om op het werk te kolven en borstvoeding te geven (het zgn. kolfrecht), waarbij je om een aparte kolfkamer mag vragen;
- Als je zwanger bent mag je werkgever je niet ontslaan vanaf het begin van je zwangerschap tot zes weken na je zwangerschaps verlof. NB: dit geldt alleen als de reden van ontslag je zwanger schap is en ook als je net bent aangenomen en je nieuwe werkgever niet hebt verteld dat je zwanger bent. Als sollicitant ben je niet verplicht om tijdens gesprekken te melden dat je zwanger bent.
Plichten werkgever
- Binnen 2 weken nadat jij hebt verteld dat je zwanger bent, moet je werkgever je informeren over de gevaren van je werk; voor jou en je ongeboren kindje. En na de bevalling, bij het geven van borst voeding;
- Ook moet je werkgever je werk zodanig organiseren dat er geen schadelijke gevolgen kunnen optreden voor je zwangerschap en je ongeboren kindje. Denk hierbij aan gevaarlijke stoffen en lichamelijk werk (dragen, tillen, etc.), maar ook aan werktijden en extra pauzes.
